Nie, zgodnie z zasadą zakazu podwójnego karania (tzw. ne bis in idem) nie można otrzymać dwóch mandatów za to samo wykroczenie. Oznacza to, że jeżeli dana osoba została już ukarana mandatem za dany czyn, nie może być ponownie pociągnięta do odpowiedzialności za identyczne zdarzenie. Istnieją jednak przypadki, w których sytuacja może wydawać się podobna, a mimo to funkcjonariusze mają prawo dołożyć kolejny mandat — wszystko zależy od okoliczności i sposobu popełnienia wykroczenia.
Czym jest zasada „ne bis in idem”?
Zasada ta obowiązuje zarówno w prawie karnym, jak i w kodeksie wykroczeń. Oznacza, że nikt nie może być ukarany dwa razy za ten sam czyn, jeśli został już prawomocnie ukarany lub uniewinniony. W polskim prawie znajduje ona potwierdzenie w Konstytucji RP oraz w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
„Nie można ponownie prowadzić postępowania przeciwko tej samej osobie za ten sam czyn zabroniony, jeżeli zapadło już prawomocne rozstrzygnięcie sądu lub innego organu.” – źródło: orzecznictwo Sądu Najwyższego
Kiedy można dostać dwa mandaty w podobnych okolicznościach?
Choć za jedno konkretne wykroczenie nie można otrzymać dwóch mandatów, często kierowcy popełniają kilka wykroczeń jednocześnie, co może skutkować kilkoma karami. Na przykład, w sytuacji gdy kierowca:
- przekroczył prędkość,
- wyprzedzał w miejscu niedozwolonym,
- i nie miał przy sobie wymaganych dokumentów – może otrzymać oddzielne mandaty za każde z tych naruszeń.
„Jeśli jedno zachowanie wyczerpuje znamiona kilku wykroczeń, możliwe jest nałożenie więcej niż jednego mandatu, o ile każde wykroczenie stanowi odrębny czyn.” – źródło: komentarz do Kodeksu wykroczeń
Przykłady z praktyki
W praktyce kierowcy często mylą „to samo wykroczenie” z „tym samym typem wykroczenia”. Jeśli dana osoba dwa razy przekroczy prędkość tego samego dnia, ale w różnych miejscach, może otrzymać dwa odrębne mandaty. Każde przekroczenie prędkości stanowi bowiem osobny czyn, nawet jeśli dotyczy tego samego rodzaju naruszenia przepisów.
Odmowa przyjęcia mandatu
Warto pamiętać, że kierowca ma prawo odmówić przyjęcia mandatu, jeśli uważa, że został nałożony niesłusznie lub narusza zasadę „ne bis in idem”. Wówczas sprawa trafia do sądu, który oceni, czy rzeczywiście doszło do powtórnego ukarania za ten sam czyn.
Podsumowanie
Podwójne karanie za to samo wykroczenie jest w polskim systemie prawnym niedopuszczalne. Jednak jeśli kierowca popełnia kilka odrębnych wykroczeń w krótkim czasie, może zostać ukarany kilkoma mandatami. Dlatego zawsze warto rozróżniać między „tym samym czynem” a „tym samym rodzajem czynu”. Zrozumienie tej różnicy pozwala uniknąć nieporozumień i skutecznie bronić swoich praw w przypadku wątpliwości.
