Wykroczenie to czyn zabroniony przez ustawę, charakteryzujący się mniejszym stopniem szkodliwości społecznej niż przestępstwo. Oznacza to, że osoba, która dopuściła się wykroczenia, naruszyła prawo, ale w sposób mniej poważny, co wiąże się z łagodniejszymi sankcjami – takimi jak grzywna, areszt czy kara ograniczenia wolności.
Czym różni się wykroczenie od przestępstwa?
Podstawowa różnica między wykroczeniem a przestępstwem dotyczy stopnia naruszenia prawa oraz grożącej za czyn kary. W polskim systemie prawnym przestępstwa reguluje Kodeks karny, natomiast wykroczenia – Kodeks wykroczeń. Wykroczenia uznaje się za czyny o mniejszej wadze, które nie stanowią dużego zagrożenia dla porządku publicznego, życia czy zdrowia obywateli.
„Wykroczenie to czyn człowieka, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 złotych albo nagany.” – Kodeks wykroczeń, art. 1 §1
Najczęstsze przykłady wykroczeń
- Przekroczenie dozwolonej prędkości w ruchu drogowym
- Zakłócanie ciszy nocnej
- Zaśmiecanie miejsc publicznych
- Nielegalne spożywanie alkoholu w miejscach publicznych
- Przechodzenie przez jezdnię w niedozwolonym miejscu
Kary za wykroczenia
Za popełnienie wykroczenia grożą różne formy kar. Najczęstszą jest grzywna, która może wynosić do 5000 zł. W niektórych przypadkach stosuje się także karę ograniczenia wolności – na przykład poprzez prace społeczne – lub areszt trwający od 5 do 30 dni. Celem kary za wykroczenie nie jest surowe ukaranie sprawcy, lecz przede wszystkim wychowanie i zapobieganie podobnym zachowaniom w przyszłości.
Postępowanie w sprawach o wykroczenia
Postępowanie w sprawach o wykroczenia toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W większości przypadków rozpoczyna się ono od interwencji policji lub straży miejskiej. Funkcjonariusze mogą nałożyć mandat karny, a w razie braku zgody ukaranego – kierują wniosek o ukaranie do sądu. W sprawach wykroczeniowych sąd może prowadzić rozprawę lub wydać wyrok nakazowy bez przeprowadzania pełnego postępowania.
„Kodeks wykroczeń ma na celu nie tylko karanie, lecz również wychowywanie obywateli w duchu poszanowania prawa i współżycia społecznego.” – komentarz prawniczy
Ciekawostki o wykroczeniach
- W Polsce pojęcie wykroczenia pojawiło się po raz pierwszy w 1971 roku wraz z wprowadzeniem obecnie obowiązującego Kodeksu wykroczeń.
- Niektóre wykroczenia mogą być rozpatrywane jako przestępstwa, jeśli czyn sprawcy przekroczy określony próg szkodliwości społecznej – na przykład znaczne przekroczenie prędkości w terenie zabudowanym.
- Mandat można przyjąć dobrowolnie, ale odmowa jego podpisania skutkuje skierowaniem sprawy do sądu.
Wykroczenia są więc istotnym elementem systemu prawnego, mającym na celu utrzymanie porządku publicznego i dyscyplinowanie obywateli w przypadkach drobnych naruszeń prawa. Choć nie stanowią one przestępstw, warto pamiętać, że ich popełnienie może skutkować realnymi konsekwencjami prawnymi.
