Wykroczenie to czyn zabroniony przez ustawę, o mniejszej szkodliwości społecznej niż przestępstwo, za który grozi kara przewidziana w Kodeksie wykroczeń. Innymi słowy, jest to naruszenie porządku prawnego, które nie jest aż tak poważne, by uznać je za przestępstwo, ale jednak pociąga za sobą odpowiedzialność prawną.
Podstawy prawne wykroczeń
Głównym aktem prawnym regulującym kwestie wykroczeń w Polsce jest Kodeks wykroczeń z dnia 20 maja 1971 roku. Określa on, jakie czyny są wykroczeniami, jakie kary można za nie nałożyć oraz jakie są zasady odpowiedzialności.
„Wykroczeniem jest czyn człowieka, który narusza lub zagraża porządkowi publicznemu, bezpieczeństwu obywateli, własności lub ustalonemu porządkowi współżycia społecznego.”
Rodzaje wykroczeń
W polskim prawie wykroczenia można podzielić na kilka kategorii, w zależności od chronionego dobra prawnego. Najczęściej spotykane to:
- Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji – np. przekroczenie prędkości, niezatrzymanie się przed przejściem dla pieszych.
- Wykroczenia przeciwko mieniu – jak drobne kradzieże czy niszczenie cudzej rzeczy o niewielkiej wartości.
- Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu – np. zakłócanie ciszy nocnej, zaśmiecanie przestrzeni publicznej.
- Wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym – brak wymaganych dokumentów, nieprzestrzeganie przepisów administracyjnych.
Kary za wykroczenia
Zgodnie z przepisami Kodeksu wykroczeń, za popełnienie wykroczenia można wymierzyć różne rodzaje kar:
- areszt – do 30 dni,
- ograniczenie wolności – do 1 miesiąca,
- grzywna – zazwyczaj od 20 do 5000 zł,
- nagany.
„Wymierzając karę za wykroczenie, sąd kieruje się stopniem społecznej szkodliwości czynu, winą sprawcy oraz jego dotychczasowym zachowaniem.”
Ciekawostki o wykroczeniach
- Niekiedy ten sam czyn może być potraktowany jako wykroczenie lub przestępstwo – wszystko zależy od jego wagi, wartości szkody czy okoliczności popełnienia.
- W Polsce co roku tysiące osób ukaranych jest za wykroczenia drogowe – stanowią one największą część wszystkich postępowań o wykroczenia.
- Niektóre wykroczenia mogą zostać popełnione nieumyślnie, np. przez niedbalstwo.
Podsumowanie
Wykroczenie jest zatem pojęciem prawnym, które obejmuje lżejsze naruszenia prawa karnego. Choć skutki jego popełnienia są mniej dotkliwe niż w przypadku przestępstw, to jednak świadczą o braku poszanowania dla obowiązujących przepisów i porządku publicznego. Znajomość zasad odpowiedzialności za wykroczenia pomaga lepiej rozumieć granice prawa i unikać nieprzyjemnych konsekwencji.
